Kierownik Oddziału
dr hab. Rafał Wójcik, st. kustosz dypl.
tel. 61 829 3829
Zbiory Specjalne
– to pojęcie, które pojawiło się w bibliotekarstwie już w połowie XIX wieku, kiedy to pojawiła się koncepcja wyodrębnienia z ogólnych zbiorów pewnych zespołów obiektów ze względu na ich cechy formalne. Były to przeważnie rękopisy, kartografia, ikonografia, najstarsze druki – inkunabuły, zbiory szczególnie cenne, rzadkości o charakterze muzealnym. Na przełomie XIX i XX wieku wyodrębniono zbiory fotografii, nut.
Dziś mianem tym określa się zespoły materiałów bibliotecznych wymagające szczególnych sposobów opracowania, udostępniania i konserwowania. Są to grupy dokumentów wymagające z różnych względów innego niż “zwykłe” druki traktowania.
Jest jeszcze jeden moment wyróżniający zasób zbiorów specjalnych w bibliotece a przynajmniej jego starszą część – ich wartość zabytkowa, pochodzenie, wiek oraz zainteresowanie jakie wzbudzają zwłaszcza wśród przedstawicieli nauk historycznych. Dokumenty znajdujące się w zbiorach specjalnych to w przeważającej części źródła, dzięki którym kolekcje te stają się znakomitym warsztatem pracy badawczej, dokumentarnej, bibliograficznej, edytorskiej. Zbiory Specjalne stanowią integralny składnik dziedzictwa kulturowego.
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu w ciągu swego przeszło 90-letniego istnienia zgromadziła w swoich zbiorach blisko 450 tysięcy dokumentów specjalnych różnego rodzaju, różnej daty i proweniencji i o różnym stopniu wartości poznawczej i zabytkowej – od średniowiecza do czasów najnowszych.
Najstarsze obiekty pochodzą z przełomu X/XI wieku. Są to pergaminowe rękopisy muzyczne. Najstarszy starodruk pochodzi z 1475, polonik (fragment kalendarza) z 1500 a druk w j. polskim powstał w 1534. Unikatowy charakter mają materiały związane z Targowicą, czy zbiór fotografii poznańskich (ok. 1875-80) i pocztówek z przełomu XIX/XX wieku.
Narodowy Zasób Biblioteczny Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu (BUP)
Narodowy Zasób Biblioteczny (NZB) to zbiór najstarszych i najcenniejszych książek rękopiśmiennych i drukowanych w zbiorach BUP wpisanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na ogólnopolską listę narodowego zasobu bibliotecznego. Zbiór ten liczy obecnie: 45 średniowiecznych kodeksów rękopiśmiennych oraz 19 starych druków i dwa inkunabuły: Almanach Cracoviense ad a. 1500 (ed. Leipzig: Wolfgang Stöckel, ca 1500) i tzw. Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy [w:] Reuchlin Ioannes, Vocabularius breviloquus etc. [ed. Strasbourg: Georgius Husner, 1488).
Regionalny Zasób Biblioteczny (RZB) to wszystkie druki zwarte i ciągłe oraz dokumenty życia społecznego, wydane na terenie Wielkopolski w jej historycznych granicach do 1953 roku włącznie oraz wybrane inne kolekcje biblioteczne powstałe na jej terenie. Wydzielone zostały dla zapewnienia im szczególnej ochrony i warunków udostępniania, wynikających z obowiązku zbierania przez Bibliotekę Uniwersytecką całego dorobku wydawniczego regionu, dla dokumentowania jego osiągnięć naukowych, literackich, artystycznych.
Materiały są oznaczone symbolem RZB przechowywane w wydzielonym magazynie, dostępne wyłącznie w Czytelni Zbiorów Specjalnych i Regionalnych.