Pracownia Zbiorów Kartograficznych

Oddział Zbiorów Specjalnych

Pracownia Zbiorów Kartograficznych

Pokój 173, tel. 61 829 3834 

Obsada: 

mgr Adam Chudziński, mł. bibliotekarz 
mgr Rafał Michałowski, kustosz

Zbiór kartograficzny Biblioteki Uniwersyteckiej sięga początkami pierwszych lat istnienia biblioteki i związany jest z powstaniem w 1902 Kaiser Wilhelm Bibliothek. Z tego czasu zachowały się przede wszystkim XIX-wieczne mapy topograficzne Prus i państw zachodnioniemieckich. Po powstaniu Uniwersytetu Poznańskiego w 1919 roku nastąpiła polonizacja zbiorów. W chwili wybuchu II wojny światowej zbiory kartograficzne liczyły już ok. 5.800 map i 52 atlasy. Przełomowym okresem były lata 1945-1949. Wówczas to dzięki akcji gromadzenia tzw. zbiorów zabezpieczonych dział wzbogacił się o piękne i cenne obiekty map i atlasów. 

W 1949 utworzono w ramach Oddziału Zbiorów Specjalnych Samodzielny Referat Kartograficzny, przekształcony w Sekcję Zbiorów Kartograficznych a następnie w Pracownię Kartograficzną. 

Chronologiczny zasięg zbiorów jest bardzo szeroki. Reprezentowane są w nim obiekty mapowe bądź atlasowe od XV do XX wieku. Wśród cennych materiałów na szczególną uwagę zasługuje m.in.:

• Rękopiśmienna mapka świata zawarta w polskim kodeksie zbiorowym z 1478 Jakuba z Kowalewic;
• Jedyny w polskich zbiorach kartograficznych egzemplarz mapki Polski z XVI wieku /z “Itinerarium Orbis Christiani”, wyd. 1579/80/
• Kilka wydań “Geografii” Ptolemeusza, w tym jedyne wydanie z 1541.
• Globus nieba Gerarda Mercatora z 1551 r. Do bardzo cennych można zaliczyć pierwsze wydanie Atlasu Mercatora (1595); mapę Europy Środkowej A. Salamanki z 1548.

Pracownia posiada liczne wydania atlasów Orteliusa, Mercatora, Jansoniusa, Homanna i innych. Godny uwagi jest też zbiór poloników liczący blisko 300 jednostek zespół map Polski z XVI i XVII wieku. Zbiory zawierają również wiele cennych źródeł kartograficznych do dziejów Poznania i Wielkopolski. 

W pracowni znajduje się bogaty księgozbiór podręczny, szczególnie z zakresu historii kartografii. W Pracowni znajdują się katalogi obejmujące zbiory z podziałem na mapy i atlasy. 

Bibliografia:

• Puckalanka U., Zbiory kartograficzne BUAM w Poznaniu. Zeszyty Naukowe UAM, Biblioteka 2, (1962)
• Puckalanka U., Mapy Polski z XVI wieku w zbiorach BUAM. ZNUAM, Biblioteka 3
• Puckalanka U., Nieznana mapka świata w polskim rękopisie z XV wieku. W: Studia i materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Seria C. Z.13. (1968)
• Zbiory kartograficzne w PRL. Warszawa 1972
• Ze skarbów bibliotek wielkopolskich. Warszawa-Poznań 1980
• Michałowski R., Mapa Polski XVI – XVIII w. (Katalog wystawy). Szamotuły 1996;
• Michałowski R., Puckalanka U., Zbiory kartograficzne. W: Prace polonijne BU w Poznaniu. Warszawa 1995