Przygotowując dane badawcze do udostępniania należy wziąć pod uwagę nie tylko aspekty techniczne (zob. Przygotowanie danych do udostępniania ), ale również zagadnienia prawne. Mając cały czas na uwadze sentencję, iż dane badawcze powinny być tak otwarte, jak to możliwe – tak zamknięte, jak to konieczne, już na etapie planowania projektu badawczego należy właściwie zidentyfikować wszystkie możliwe kwestie prawne dotyczące udostępnianych danych oraz określić zasady, na jakich będzie można z nich korzystać (licencje). Określenie kwestii prawnych jest jednym z podstawowych elementów Planu Zarządzania Danymi badawczymi.
Warto pamiętać, iż nie wszystkie zbiory danych mogą mieć otwarty charakter – dotyczy to na przykład danych osobowych, danych medycznych, zagadnień związanych z bezpieczeństwem narodowym czy też z przepisami o komercjalizacji wyników badań. Informacja o prowadzeniu tego typu badań może być podana publicznie (otwarty dostęp do metadanych), natomiast same dane w niektórych przypadkach nie mogą mieć charakteru otwartego, a dostęp do nich podlega negocjacjom. Odpowiednia selekcja danych oraz usunięcie danych wrażliwych poprzez zastosowanie anonimizacji lub pseudonimizacji już na etapie początkowym realizacji projektu pozwoli uniknąć problemów w przyszłości.
Niezwykle istotnym zagadnieniem przy udostępnianiu danych badawczych jest prawo sui generis do bazy danych, czyli prawo chroniące uporządkowany zbiór danych jako całość, przy czym prawo to występuje wtedy, gdy uprawniony (producent bazy) poniósł jakiś nakład inwestycyjny. Prawo sui generis nie obejmuje poszczególnych elementów bazy (danych) – należy jednak pamiętać, iż elementy te mogą podlegać odrębnej ochronie, np. prawu autorskiemu (nagrania wideo, fotografie itd.).
Złożoności regulacji prawnych, jakim podlegają dane badawcze, wymaga czujności i nie może polegać na działaniu intuicyjnym. Oprócz merytorycznego przygotowania do realizacji danego projektu, wskazana jest dobra orientacja w zagadnieniach prawnych lub też konsultacja z działem prawnym Uczelni.
Najważniejsze regulacje prawne dotyczące udostępniania danych badawczych to:
- prawo własności intelektualnej,
- prawo autorskie,
- ochrona danych osobowych,
- prawo sui generis do baz danych,
- ochrona dóbr osobistych, wizerunku, korespondencji,
- przepisy o komercjalizacji wyników badań,
- obowiązek zachowania poufności, tajemnicy,
- zobowiązania wynikające z umów,
- przepisy o badaniach klinicznych,
- przepisy o ochronie zwierząt,
- prawo przysługujące pracodawcy.
Do udostępniania danych badawczych rekomenduje się stosowanie nieodpłatnych wzorów licencji:
Licencje Creative Commons
Uznanie autorstwa w przypadku publikacji naukowych obowiązuje w każdej z kombinacji licencyjnych Creative Commons, jednak w zależności od wyboru typu licencji, różny jest poziom otwartości (np. zakaz użycia komercyjnego).
W przypadku udostępniania danych badawczych z zastosowaniem licencji Creative Commons także obowiązuje uznanie autorstwa – każda kopia pobranych danych powinna zostać opatrzona poprawnymi informacjami bibliograficznymi. Zob. Jak cytować dane badawcze?
Uznanie autorstwa przestaje obowiązywać dopiero wówczas, gdy utwór zostanie umieszczony w domenie publicznej. W polskim prawodawstwie nie przewidziano możliwości zrzeczenia się autorskich praw osobistych, uznając je za nierozerwalnie związane z twórcą. Regulacje prawne w innych krajach przewidują jednak taką możliwość – wybór licencji Creative Commons Zero (CC0) oznacza zrzeczenie się przez autora autorskich praw majątkowych i przekazanie utworu do domeny publicznej. Korzystając z utworu oznaczonego licencją CC0 nie trzeba podawać informacji o źródle, dlatego zalecana jest ostrożność przy wyborze tego typu licencji (brak konieczności podawania autorstwa powoduje, iż twórca niejako traci swoje działo z oczu). W przypadku udostępniania danych badawczych nie jest jednak zalecane umieszczanie ich w domenie publicznej (CC0) – niektóre rodzaje umów mogą wręcz uniemożliwiać zrzeczenie się praw do danych.
Warto pamiętać, że przy wykorzystywaniu danych badawczych (poza danymi oznaczonymi licencją CC0) obowiązuje prawo cytatu takie samo jak przy cytowaniu w publikacjach naukowych.
Cztery podstawowe warunki licencji Creative Commons:
 | Uznanie autorstwa – wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru. |
 | Użycie niekomercyjne – wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych. |
 | Na tych samych warunkach – wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. |
 | Bez utworów zależnych – wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone. |
Więcej o typach licencji Creative Commons na stronie Prawo autorskie w publikowaniu Open Access oraz Poznaj licencje Creative Commons.
Licencje Open Data Commons
Open Data Commons to licencje zaprojektowane specjalnie dla zarządzania danymi; zestaw narzędzi prawnych (licencji) wspomagających udostępnianie i korzystanie z otwartych danych badawczych; projekt Open Knowledge Foundation. Wzory licencji Open Data Commons:
- Open Data Commons Open Database License (ODbL) – licencja zezwalająca na kopiowanie, przetwarzanie oraz rozpowszechnianie danych pod warunkiem uznania autorstwa i rozpowszechnienia na tych samych warunkach.
- Open Data Commons Attribution License (ODC-By) – licencja zezwalająca na kopiowanie i modyfikowanie danych pod warunkiem uznania autorstwa.
- Open Data Commons Public Domain Dedication and License (PDDL) – domena publiczna dla baz danych; zakłada nieograniczoną możliwość pobierania, kopiowania, modyfikowania i dalszego udostępniania baz danych.
Licencje wolnego oprogramowania: