Zapraszamy do obejrzenia wystawy czasowej
Ocalone. II wojna światowa a zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu.
13-30 XI 2019
Powstałą w 1902 r. książnicę cesarską Kaiser-Wilhelm-Bibliothek w 1919 r. przemianowano na Bibliotekę Uniwersytetu Poznańskiego i rozpoczęto polonizację jej zbiorów.
W okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945 funkcjonowała pod zarządem niemieckim jako Staats- und Universitätsbibliothek (Biblioteka Państwowa i Uniwersytecka). Decyzją dyr. Alfreda Lattermanna księgozbiór „oczyszczono” wówczas z judaiców, uzupełniając go jednocześnie o nowe wydawnictwa niemieckie, zwłaszcza narodowosocjalistyczne. 13 XII 1939 r. namiestnik Wartheland (Kraju Warty) Arthur Greiser zarządził konfiskatę wszystkich prywatnych i publicznych księgozbiorów nieniemieckich, które miały trafić do Staats- und Universitätsbibliothek. Z powodu braku miejsca w magazynie biblioteki ustanowiono tzw. Buchsammelstelle (składnicę zbiorczą), początkowo w kościele św. Michała Archanioła przy ul. Stolarskiej, później także w kościołach na Śródce i Winiarach. Z obszaru Wartheland hitlerowcy zwieźli łącznie ok. 2 mln tomów, w tym 3 tys. starych druków.
W wyniku nalotów alianckich w 1944 r. spłonęła część księgozbioru w Buchsammelstelle przy ul. Stolarskiej, a część książek zmagazynowanych w innych składnicach przeznaczono na przemiał.
W wyniku prowadzonej w latach 1945-1950 akcji zabezpieczania księgozbiorów ocalałych po II wojnie światowej do Biblioteki Uniwersyteckiej trafiły fragmenty polskich i niemieckich bibliotek prywatnych i instytucjonalnych, głównie wielkopolskich, część archiwaliów i księgozbiorów Baltendeutsche (Niemców bałtyckich) oraz gromadzone przez Himmlera archiwalia i zbiory lóż masońskich z całej Europy.
Wystawa została zaprezentowana z okazji odbywającej się w Poznaniu międzynarodowej konferencji “Wojna i książka” (13-15 XI 2019).